Advertentie
Amazon probeert via het Europese Hof van Justitie te ontsnappen aan het label van ‘Very Large Online Platform’ (VLOP), een aanduiding die extra verplichtingen oplegt onder de Digital Services Act (DSA).
Volgens het bedrijf vormt het geen systematisch risico voor de samenleving, maar critici wijzen op een lange geschiedenis van machtsmisbruik en ondoorzichtige platform praktijken.
Wat is een VLOP precies?
De DSA, die sinds februari 2024 volledig van kracht is, stelt nieuwe eisen aan digitale platformen met minstens 45 miljoen maandelijkse EU-gebruikers. Deze ‘zeer grote online platformen’ – VLOPs – vallen onder een zwaarder regime dan kleinere spelers. Ze moeten onder meer:
- Risicoanalyses uitvoeren over desinformatie, verkiezingsmanipulatie en illegale inhoud.
- Transparante aanbevelingsalgoritmes aanbieden (inclusief een niet-gepersonaliseerde optie).
- Externe audits laten uitvoeren.
- Een duidelijk klachten- en meldsysteem voor gebruikers voorzien.
- Meer openheid bieden over advertentieplaatsingen en targeting.
Platformen als Facebook, Instagram, TikTok, X (Twitter), YouTube, Google Search en Amazon Store vielen binnen de eerste lichting VLOPs die door de Europese Commissie zijn aangewezen.
Amazon: ‘Geen systematisch risico’
Amazon stelt nu dat haar online marktplaats geen systematische bedreiging vormt voor de maatschappij. De advocaat van Amazon vertelt aan Reuters dat de risico’s die Amazon met zich meebrengt vooral consumenten individueel treffen – zoals bij het kopen van namaakgoederen of producten met misleidende informatie – en geen bredere maatschappelijke impact hebben zoals desinformatie of politieke beïnvloeding.
Bovendien stelt Amazon dat de DSA-regels niet effectief zouden zijn tegen het probleem van illegale goederen en dat het bedrijf al voldoende eigen mechanismen heeft om namaak en fraude te bestrijden.
Toch probeerde Amazon ook in 2023 al tevergeefs van de VLOP-status af te komen.
Kritiek: Amazon is wél een systeemrisico
Amazon’s redenering roept vragen op. Want hoewel het platform misschien geen desinformatie verspreidt zoals sociale media, heeft het wel een enorme impact op handel, productzichtbaarheid en de positie van externe verkopers.
De Europese Commissie startte in 2020 een formeel mededingingsonderzoek tegen Amazon omdat het bedrijf mogelijk interne verkoopdata gebruikte om concurrenten op zijn platform te benadelen. Amazon zou populaire producten van externe verkopers analyseren, om vervolgens zelf een vergelijkbaar alternatief onder eigen merknaam (zoals Amazon Basics) op de markt te brengen.
In sommige gevallen werd gemeld dat die originele producten plots lager scoorden in de zoekresultaten, terwijl Amazon-producten de voorkeur kregen. Zulke praktijken beperken niet alleen de keuzevrijheid van consumenten, maar ondermijnen ook het verdienmodel van kleinere handelaars die afhankelijk zijn van Amazon als verkoopkanaal.
In de VS loopt er eveneens een grootschalige antitrustzaak van de Federal Trade Commission (FTC) tegen Amazon. De toezichthouder beschuldigt het bedrijf ervan dat het verkopers straft die hun producten elders goedkoper aanbieden – een praktijk die concurrentie belemmert en consumenten mogelijk meer laat betalen.
DSA gaat verder dan illegale inhoud
Amazon lijkt zich in haar argumentatie te focussen op één aspect van de DSA: het bestrijden van illegale inhoud. Maar de wet richt zich ook op platformmacht, algoritmische transparantie en marktdominantie, thema’s waar Amazon juist middenin zit. De DSA is ontworpen met het besef dat platforms met een intermediaire rol een maatschappelijke verantwoordelijkheid dragen, ook als ze ‘slechts’ koopwaar aanbieden.
Bovendien valt de voortdurende afhankelijkheid van algoritmes en aanbevelingssystemen – die bepalen welke producten zichtbaar zijn – wél degelijk onder de DSA-verplichtingen. Amazon’s invloed op consumentenkeuzes en verkoperspositie is moeilijk te overschatten.
Wat betekent dit concreet?
Als Amazon géén VLOP zou zijn, hoeft het bijvoorbeeld:
- Geen algoritmische transparantie te bieden voor hoe producten worden aanbevolen.
- Geen externe audits uit te voeren over platformrisico’s.
- Geen duidelijk meldpunt te voorzien voor klachten over content of praktijken.
- Geen risicoanalyses te maken over het faciliteren van misleiding, manipulatie of andere systeemrisico’s.
Gezien Amazon’s schaal, met honderden miljoenen actieve producten, miljoenen verkopers en een invloedrijke plaats in de e-commerceketen, is het moeilijk te verdedigen dat het platform géén systeemrisico zou vormen.
Oordeel volgt
Het Hof van Justitie zal zich de komende maanden buigen over de zaak. Een gunstige uitspraak voor Amazon zou een precedent kunnen scheppen voor andere platformen die hun VLOP-status willen aanvechten, zoals appstores of webwinkels met een groot bereik. Voorlopig blijft Amazon onder de verplichtingen van de DSA vallen, tenzij het Hof anders beslist.
Conclusie
De poging van Amazon om de VLOP-status van zich af te schudden is opmerkelijk, maar niet verrassend. Het bedrijf heeft er financieel belang bij om oweg te blijven van strengere wetgeving. Toch toont de geschiedenis dat Amazon's pmacht niet zonder risico’s is – noch voor consumenten, noch voor concurrenten. De kernvraag is dus niet alleen of Amazon “illegale inhoud” bestrijdt, maar of het zich maatschappelijk verantwoordelijk opstelt voor zijn gigantische invloed op de digitale economie.